Tandenknarsen en kaakklemmen

Tandenknarsen is het krachtig over elkaar schuiven van tanden en kiezen. Kaakklemmen is het krachtig op elkaar klemmen van tanden en kiezen. De tandheelkundige term voor beide vormen is bruxisme. Tandenknarsen gebeurt met name ’s nachts, terwijl het kaakklemmen zowel ’s nachts als overdag kan gebeuren. Tandenknarsen komt vaak voor, zowel bij jonge kinderen als volwassenen. Bij kinderen kan het spontaan verdwijnen. Meestal is tandenknarsen of kaakklemmen onschuldig, maar het kan problemen opleveren, zoals gebitsslijtage, breuk van vullingen, kaakklachten en vergroting van de kauwspieren.
Nieuwe inzichten geven ook een andere kijk op tandenknarsen; dit kan afgezien van de slijtage en de pijn die het kan veroorzaken ook nuttig zijn; misschien dat mensen knarsen met hun tanden om slaap-apneu te voorkomen. Het is namelijk een intensieve aangelegenheid, dat schuiven met de kaken, waarbij de spieren van de bovenste luchtwegen goed worden getraind. Beter getrainde spieren door het tandenknarsen kunnen dat mogelijk voorkomen.

Oorzaak van tandenknarsen en kaakklemmen

De exacte oorzaak van tandenknarsen en kaakklemmen is moeilijk te achterhalen.  Slaapstoornissen, stress, alcoholgebruik, roken, bepaalde medicijnen en drugs (bijvoorbeeld XTC) worden in verband gebracht met knarsen en klemmen. Er zijn ook aanwijzingen dat het centrale zenuwstelsel (bij bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson of de ziekte van Huntington) invloed heeft op de activiteit van de kauwspieren ‘s nachts. Er is vaak niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen; meestal spelen meerdere factoren een rol.

Diagnostiek van tandenknarsen en kaakklemmen

Voor het vaststellen van het probleem gaat uw tandarts na of u zelf bewust bent van kaakklemmen en tandenknarsen en of het nadelige gevolgen heeft voor uw gebit. Uw partner of familieleden kunnen ook aangeven of u ’s nachts aan het knarsen bent. De tandarts vraagt verder naar factoren die de mogelijke oorzaak zijn van het knarsen (bijvoorbeeld stress, alcoholgebruik, roken, algemene gezondheid, medicijnen). Daarnaast inspecteert uw tandarts het aangezicht, de mondholte en het gebit. Daarbij kijkt hij/zij vooral naar de aanwezigheid van slijtage en afdrukken van de kiezen in de wang- en tong; dit zijn indirecte tekenen voor knarsen en klemmen.

Om tandenknarsen daadwerkelijk vast te stellen, dient een slaaponderzoek te worden uitgevoerd. Hierbij wordt tijdens de slaap met speciale apparatuur onder andere de spierspanning in de kauwspieren, ademhalingspatronen en hersenactiviteit geregistreerd. Zo’n onderzoek kan in een ziekenhuis of in gespecialiseerde klinieken (slaap/waakcentra) plaatsvinden. Vanwege de moeilijkheid en de hoge kosten wordt het slaaponderzoek zelden toegepast, alleen op nadrukkelijk verzoek van een tandarts-gnatholoog.

Behandeling bij tandenknarsen en kaakklemmen

Bewust worden van het klemmen of knarsen is de eerste stap. U kunt daarbij extra hulp krijgen. Uw tandarts kan een aantal adviezen en eventueel een opbeetplaat maken. De opbeetplaat beschermt tegen gebitsslijtage en zorgt er soms ook voor dat de spieractiviteit afneemt en de kauwspieren meer tot ontspanning komen.

Daarnaast kan een kaakfysiotherapeut u helpen met diverse oefeningen die het het klemmen verminderen en de eventueel daaruit voortkomende kaakklachten. Indien noodzakelijk kan een psycholoog u helpen om de beïnvloedende factoren te doorbreken. Leren omgaan met stress en ontspanningsoefeningen zijn de belangrijkste factoren om knarsen en klemmen te verminderen.

Bron: NVGPT

De NVGPT is de vereniging voor gnathologie en prothetische tandheelkunde.
De gnathologie, ook wel temporomandibulaire dysfunctie (TMD) of orofaciale pijn genoemd houdt zich bezig met
het (niet goed functionerende) kauwstelsel. 

Meer info